رابطه نماز و آرامش روانى

رابطه نماز و آرامش روانى

رابطه نماز و آرامش روانى  
اما از جمله مهمترين فوايد تربيتى نماز عبارتند از:
الف - صبر بر مصايب و مشكلات
گاهى اتفاق مى افتد كه آدمى براى مدتى ، راز و مطلبى را در دل خود نگاه مى دارد تا زمانى كه محرم رازى را بيابد و درد دل خود را با او باز گويد ، و يا به عبارت بهتر عقده دل را خالى كرده و به اصطلاح ، خود را سبك كند و اگر شخص اين طريق را پيش نگيرد، گاه پنهان نگاه داشتن درد دلهايش اثرات بسيار نامطلوبى را بر روح و روان فرد بر جاى مى گذارد كه برخى مواقع ممكن است حتى عواقب سوء و وحشتناكى را به دنبال داشته باشد!
و اى بسا انسانى با اين طرز تفكر كه ممكن است در جهان تنها باشد عدم اعتقاد به خدا و پناهگاه و ماوايى امن نداشته باشد تا بدان التجا جويد، نهايتا به بن بست و پوچى رسيده و خود را خبط طبيعت پنداشته و بدين گونه خود را دچار امراض روانى لاعلاجى گرداند.
لذا، نماز يكى از موثرترين و بهترين راه هاى درمان اينگونه امراض روحى است ، زيرا كه نماز و نيايش ، راز و نياز با مبدا هستى است كه انسان به اصطلاح عقده گشايى مى كند و آنچه در دل و قلبش پنهان دارد، بيرون مى ريزد و با خالق خود به اميد گشايش راز دل خود را در ميان مى گذارد و همين امر اميد به استجابت دعا و نمازش است كه به شخص نيرو و حياتى تازه بخشيده و او را از چنگال مخوف برخى از امراض ‍ روحى و روانى رهايى مى بخشد.
پروفسور ويليام جيمز در اين باره مى گويد:
در خصوص شفا يافتن بيمار به وسيله دعا و نماز بايد گفت : چنانكه حقايق و واقعيتهاى پزشكى را قبول داشته باشيم ، پزشكانى چند اظهار داشته اند كه در بسيارى از موارد دعا، در بهبودى حال بيمار موثر بوده است . بنابر اين بايد دعا را در معالجه بيماران يكى از وسايل موثر دانست . در مورد بسيارى از مردم ، دعا براى معالجات امراض روحى بسيار موثر بوده است و در نتيجه صحت بدنى و جسمى آنها را در پى خواهد داشت .
حتى بقول دكتر كارل وقتى نيايش ساده و به صورت اداى طوطى وار جملاتى باشد، اثرى بر روى رفتار و سلوك فرد مى گذارد.
بانو دكتر روز هلوردنج كه از مشاورين پزشكى بوستن در آمريكاست مى گويد:
به نظر من بهترين درمان تسكين و تخفيف غم و نگرانى اين است كه مشكلات و گرفتاريهاى خود را با شخصى كه طرف اعتماد باشد در ميان گذاريم ، ما اين عمل را خالى كردن دل مى گوييم ....
وقتى كه بيماران به اينجا مراجعه مى نمايند، مى توانند گرفتارى ها و غصه هاى خود را به تفصيل براى ديگران شرح دهند، آن قدر بگويند تا بكلى از فكرشان خارج شود، فكر كردن درباره نگرانى ها و پنهان داشتن آنها از ديگران باعث هيجان عصبى مى شود، ما هم بايستى شريكى برا گرفتارى هاى خود پيدا كنيم ، بايد حس كنيم كه در دنيا كسى هست كه مايل به گوش دادن شرح گرفتاريهاى ما و قادر به درك آنها باشد.
امروز اغلب بيمارستانهاى روحى و عصبى و حتى قسمت هاى جسمى و بخش هاى جراحى نزد يكى از طرق معالجه بيماران را همان راز دل گفتن با ديگران تشخيص داده اند. و يكى از دستورات دانشمندان و روان شناسان نيز همين است كه انسان عقده هاى خود را به شخصى كه مورد اعتماد خود مى داند بازگو كند...
حال با اين توضيحات و در چنين مواردى آيا جهت رفع نگرانى و پريشانى بهتر نيست به درگاه خداوند سميع و بصير پناه برده ... خداوندى كه كليه امور به دست او و هر خير و احسانى پرتوى از فيوضات بيكران او و هر امرى به فرمان اوست ... و آيا به هنگامى كه انسان به نماز ايستاده ، و دعا و راز و نياز با خداوند دارد كافى نيست كه انسان را از همه اين نگرانى ها و بيمارى ها رهايى بخشد؟! ⁽⁴³⁾
گاهى از مواقع درد ما بى درمان است . حتى نمى توانيم آنرا با نزديكترين دوستانمان در ميان بگذاريم . در اين اوقات است كه روى به سوى خدا مى كنيم و احساس مى كنيم كه در زندگى شريك غمى داريم ، يك غمخوار واقعى داريم .
بيشتر روان شناسان و روان پزشكان معتقدند: انسان ناگريز است براى تسكين دردهاى خود آنها را نزد ديگران بازگو كند. پس وقتى كسى را پيدا نمى كنيم ، همان بهتر كه با خداوند درد دل كنيم .... دعا و نيايش انسان را به كار و كوشش وا مى دارد و نخستين گام به سوى عمل است . من نمى توانم به خود بقبولانم كه كسى براى انجام منظور خود به درگاه خداوند نيايش نمايد و نتيجه نگيرد....
پزشكان روحى درك كرده اند كه عبادت و نيايش و ايمان قوى به مذهب ، بيش از نيمى از نگرانى هاى ما را بر طرف مى سازد.... اگر مذهبى در كار نباشد زندگى پوچ است .
آدلر روانكاو معروف نيز در جريان سى سال روانكاوى خود به اين حقيقت اشاره مى كند كه بيماران روانى كه حس مذهبى خود را باز نيافته اند، درمان نشده اند. ⁽⁴⁴⁾
مجله آمريكايى ريدرز دايچست به نقل از يكى از دانشمندان روان شناس ‍ مى نويسد:
ممكن است كه ما رحمت خدايى را به يك دستگاه مولد برق تشبيه كنيم و وظيفه ما اين هست كه با اين دستگاه به وسيله دعا ارتباط پيدا كنيم و از آن كسب قدرت نماييم و يا اينكه مى توانيم اين طور بگوييم ، اين دستگاه پر نيرو و پر قدرت ، اثرى در زندگى ما ندارد مگر از راه دعا و نيايش و روى آوردن بدان درگاه ... امروزه فراوانى دلايل بر فضيلت دعا نيايش آن اندازه است كه راه انكار بر آن بسته است ، اين امرى تعجب آور نيست كه آدمى به هنگام سختى و مصيبت به سوى نيرويى غير از نيروى خود روى آورده ، بلكه عجيب و شگفتى آور اين است كه اين امر را شگفتى آور و عجيب بدانيم .
روزنامه تورنتو استار كانادا در يكى از شماره هاى خود پيرامون تاثير دعا نوشت : ثابت شده است كه اثرات روحى و جسمى دعا بسزاست . تام هارمر نويسنده مقاله اى با اين مضمون دعا را نيرويى نامرئى دانسته و با اشاره به اين كه احتمالا برخى از شكاكان و يا آنان كه به خدا اعتقادى ندارند، اين ادعا را تمسخر خواهند كرد، ادامه مى دهد كه :
ما دعا مى كنيم چون بدان نياز داريم و كارآيى دارد. اين را به صرف اعتقاد برخى افراد و يا خودم نمى گويم ، بلكه اين تجربه شخصى من است كه تاثير آن را براى سالها در زندگى بسيارى ديده ام . همه ما در شرايطى دعا مى كنيم ، حتى گاهى در حالى كه منكر وجود خدا شده ايم ، براى خود و يا ديگران دعا مى كنيم ، حال پاسخ ما نه و يا سكوت از جانب پروردگار است . زيرا دعا و پاسخ آن مانند ديگر پديده هاى اين جهانى نيست ، بلكه از نظامى فراتر، قوانينى ناديدنى و برگرفته از خواست خداوند تبعيت كرده و به همين دليل است كه يكى از والاترين نتايج آن اين است : خواست تو در هر حال به كمك دعا انجام شدنى است . به گمان من زندگى ما بطور كامل به دست خداوند بوده و تنها آن ذكاوت مطلق آنچه را براى ما بهتر است تشخيص مى دهد.
نويسنده ادامه مى دهد كه :
در حالى كه توسط شركتهاى بزرگ داروسازى شمال آمريكا، ميليونها دلار صرف تحقيقات در ساخت دارو مى شود، رقمى در پژوهش اثر نيايش بر سلامتى به دليل آن كه قابل ارائه به شكل قرص و دارو نيست صرف نشده است . دكتر اندلف باير متخصص ‍ قلب از دانشگاه كاليفرنيا گروه 400 نفرى از بيماران قلبى را به دو دسته تقسيم كرد. در اين دو گروه ، در حالى كه مراقبتهاى پزشكى كاملا يكسان بود، مشخصات بيمارى و نام اعضاى يك گروه را به داوطلبانى از سراسر كشور داده و از هر تيم 5 تا 7 نفره داوطلبين دعا كنند.، خواسته شد براى يك بيمار عضو اين گروه دعا كنند.
نتيجه قابل بحث بود. پس از 10 ماه گروه دعا شونده پنج مرتبه كمتر آنتى بيوتيك مصرف كرده بود، تورم ريه در آنها سه مرتبه كمتر مشاهده شد، در حالى كه 12 نفر از گروه ديگر محتاج تنفس دهى شده بودند. در اين گروه ، نياز به اين امر ديده نشده و آخر اينكه نفرات فوت شده در دوره آزمايش در اين گروه ، كمتر از گروه دعا نشده ها بودند. ⁽⁴⁵⁾
خانم مونت گومرى مى نويسد:
در آمريكا براى امتحان و اثبات اين موضوع به عده اى آزمايش مى نموده و در جلساتى دعاى خود را متوجه شخص معينى مى كردند. من خانم مونت گومرى مبتلا به پشت دردى بودم . روزى ، يكمرتبه اين درد ساكت شد، بعدا اطلاع حاصل كردم كه اين جمعيت در همان ساعت دعاى خود را متوجه من نموده است ، چون من از اين موضوع قبلا اطلاعى نداشتم نمى توان گفت ساكت شدن درد اثر نوعى تلقين بوده است ، بلكه معلوم مى شود، دعا مثل قوه برق و مغناطيس و غيره اثر مستقيم دارد.
جفرى لوين از مدرسه طبى ويرجينيا مى گويد:
مذهبى بودن و پرهيز از گناه ، انسان را در صراط مستقيم قرار مى دهد و مانع بروز انواع فشارهاى روحى و جسمى مى شود. علاوه بر اين ، اميدوارى و خوش بينى يك سيستم ايمنى در برابر مشكلات در انسان به وجود مى آورد. ⁽⁴⁶⁾
دكتر عثمان محمد نجاتى ؛ دانشمند عرب در كتاب خود مى نويسد:
آرام سازى يكى از وسايل مورد استفاده برخى از روان درمانگران جديد براى بيماريهاى روانى است و انسان مى تواند آن را از طريق تمرين بياموزد. خواندن نماز آن هم پنج بار در روز، خود بهترين برنامه تمرين آرام سازى و فراگيرى آن مى تواند باشد و معمولا وقتى انسان كيفيت آرام سازى را ياد بگيرد، مى تواند از تشنجات عصبى ناشى از فشارها و گرفتاريهاى زندگى رها شود.
پيامبر اكرم صل الله عليه و آله به هنگام فرا رسيدن اوقات نماز مى فرمود:
اى بلال ما را با نماز به آرامش وادار.
در حديث ديگرى مى خوانيم كه : هر گاه امرى بر رسول خدا صل الله عليه و آله و حضرت على عليه السلام سخت مى آمد، به نماز مى ايستاد...
و نيز فرزند عالم آن دو بزرگوار يعنى امام صادق عليه السلام به ياران خود مى فرمود:
چه مانع مى شود كه يكى از شما را در وقتى كه غم و اندوه دنيوى به او وارد شده وضو بگيرد و داخل مسجد شود و دو ركعت نماز بجاى آورد و خداوند بزرگ را بخواند. مگر نشنيده ايد كه خداوند مى فرمايد: به وسيله صبر و نماز از خداوند يارى بخواهيد.
آرى حالت تمدد اعصاب و آرامش روانى ناشى از نماز انسان را از اضطرابى كه بيماران روانى همواره از آن رنج مى برند، مى رهاند چون اين حالتها معمولا تا مدتى پس از نماز در انسان باقى مى ماند و ادامه مى يابد. ⁽⁴⁷⁾
درباره بوعلى سينا؛ طبيب و فيلسوف بزرگ ايرانى مى نويسند:
هر گاه مشكلى علمى برايش پيش مى آمد، از نماز يارى مى طلبيد.
دانشمند بزرگ ما خود در اين خصوص چنين مى گويد:
هر زمان برايم مشكل علمى پيش مى آمد و از حل آن عاجز مى ماندم به مسجد جامع شهر رفته و دو ركعت نماز بجاى مى آوردم ، سپس از خداوند مى خواستم مرا به وسيله نور آن نماز، يارى دهد تا گره از مشكلم باز كنم ، پس از اداى آن دو ركعت ، راه حل مشكل برايم آسان مى گشت و به آنچه مى خواستم مى رسيدم . ⁽⁴⁸⁾
همچنين در خبرى موثق كه شاهدان عينى آن را نقل نموده اند، آورده اند كه ، شهر قم در جنگ جهانى دوم دچار قحطى و خشكسالى شده بود و اسباب و عوامل مادى هم در از بين بردن خشكسالى نزول باران بود. و حل اين امر تنها اجراى يكى از دستورات عاليه اسلام يعنى نماز استسقاء نماز باران بود. مردم قم به مرجع بزرگ و عالم وارسته عاليقدر آن دوران آيت الله سيد محمد تقى خوانسارى متوسل شدند و مردم شهر قم ؛ خرد و كلان ، پير و جوان با چشمانى گريان و دلى سوخته به پيشوايى آن مرد بزرگ به سوى خاك فرج قم در حركت شدند. پس از انجام مراسم نماز باران و دعاى آن جمعيت مومن ، تا سه روز باران بر زمينهاى خشك شروع به بارش ‍ نمود و اخبار آن حادثه عجيب به اطراف و اكناف ايران پخش شد. و هم اكنون اين واقعه مهم بر سنگ مزار آن مرد بزرگ آيت الله خوانسارى ثبت است و زوار حضرت معصومه آن را مشاهده مى كنند تا همه بدانند كه نماز، قدرت حل بسيارى از مشكلات و معضلات بندگان خدا را دارد. ⁽⁴⁹⁾ و اين است معنى سخن خدا كه مى فرمايد:
استعينوا بالصبر و الصلوة و آنها لكبيره بقره 3 ⁽⁵⁰⁾
كمك بگيريد از صبر ونماز و اين كارى بزرگ است .
آرى با استمداد از نماز مى توان بر سخت ترين معضلات و مشكلات زندگى و ناراحتى هاى روانى فايق آمد و بر نا اميدى هاى غلبه نمود. آن مرد دانشمند دكتر الكسيس كارل درست گفته است كه : نيايش به آدمى نيروى تحمل غمها و مصايب را مى بخشد و هنگامى كه كلمات منطقى براى اميدوارى نمى توان يافت ، انسان را اميدوار مى كند و قدرت ايستادگى در برابر حوادث بزرگ را به او مى دهد. ⁽⁵¹⁾
ب - ايجاد اوصاف انسانى و جلوگيرى از فساد و فحشا
يكى از مهمترين فوايد معنوى و فلسفه اصلى نماز دورى از فحشا و منكرات و ياد خداست .
حصرت حق جل جلاله ، خود در قرآن فلسفه نماز را چنين بازگو مى كند:
اقم الصلوة ان الصلوة تنهى عن الفحشاء و المنكر.
نماز را به پا داريد به درستى كه نماز باز دارنده از فحشا و اعمال ناشايست است .
همان طور كه قبلا نيز اشارت رفت ؛ نماز آثار تربيتى فراوانى را به همراه دارد. از جمله وقتى نماز گزار واقعى با خلوص نيت با تكبير الله اكبر به نماز مى ايستد خدا را برتر و بالاتر از هر چيز برتر از زر و زيور دنيوى ، آلوده شدن به گناه و نافرمانى او، شهوات و هواهاى نفسانى و... و هر آفريده اى مى داند.
الله اكبر يعنى خدا بزرگتر و با اهميت تر است از همه چيز و همه كس ، او بزرگتر و برتر است از تمام آفريده هاى خود و جلوه هاى مختلف دنيوى و بزرگتر است از وسوسه هاى ابليس و شياطين كه هر لحظه در كمين آدمى نشسته اند تا او را از مسير حق منحرف سازند.

• < قبلی
• بعدی >