آثار بهداشتى نماز
آثار بهداشتى نماز
- چهارشنبه, مهر 15 1394
- بازدید: 7743
آثار بهداشتى نماز
علاوه بر موارد متعدد، فوايد معنوى و روانى كه در سطور گذشته براى نماز بر شمرديم ، اين عبادت بزرگ داراى فوايد و آثار بى شمار بهداشتى نيز هست كه برخى از آنها از واجبات و برخى ديگر از مقدمات نماز محسوب مى شوند و ما در اينجا به اختصار به بعضى از فوايد آن اشاره مى نماييم . (63)
1 - نظافت لباس
از جمله فوايد بهداشتى نماز اين است كه اين عبادت مهم ، انسان را ملزم مى كند تا بدن و لباس خود را از آلودگى ها و نجاسات پاك گرداند و در شبانه روز پنج بار اندام هايى را كه تماس مستقيم با خارج دارند، شستشو نمايد چنانچه اگر حتى كوچكترين مانع خارجى مثل چرك و غيره روى بدن نمايان باشد نماز نمازگزار باطل مى شود.
اينجاست كه مى بينيم به مصداق : النظافة من الايمان مسلمان واقعى و شخص نمازگزار بايد هميشه و در همه حال تميز و نظيف باشد.
در حديثى پيامبر گرامى اسلام صل الله عليه و آله مى فرمايد:
هر كس لباس به تن مى كند، لازم است در نظافت آن كوشا باشد.
حضرت على عليه السلام فرموده است :
شستن لباس ، اندوه و غصه را بر طرف مى كند و موجب قبولى نماز است .
در تعاليم اسلامى به مسلمين توصيه شده است كه حتى الامكان لباس سفيد به تن نمايند و حتى براى شخص نمازگزار مستحب است كه در حال نماز لباس سفيد بر تن داشته باشد، چرا كه كمترين آلودگى بر لباس سفيد بر خلاف ديگر رنگها فورا خود را نمايان مى سازد و شخص را وادار به رفع آلودگيها و مراعات پاكيزگى مى نمايد.
از امام محمد باقر عليه السلام نقل شده است كه فرمود:
هيچ لباسى بهتر از لباس سفيد نيست و رنگ سفيد از همه رنگها نزد خدا محبوبتر است .
2 - نظافت جسم
الف - فوايد بهداشتى وضو
وضو علاوه بر فوايد تربيتى كه دارد گويى نمازگزار در هنگام وضو به خداى خود مى گويد: فرق سر تا قدمهايم در راه تو و اطاعت از تو گام بر خواهم داشت . آثار بهداشتى فراوانى نيز به همراه دارد، از جمله نمازگزار بايد قبلا براى صحت وضو ناخنهاى خود را كوتاه نمايد و آلودگيهاى اعضاى وضو را از قبيل رنگ و چرك زير ناخنها و پيچ و خمهاى اعضاى دست و پا و... پاك نمايد و آنگاه اعمال وضو را انجام دهد.
طبق تحقيقات پزشكان 30 درصد اكسيژن از راه پوست جذب شده و گاز كربنيك دفع مى گردد، لذا شستشوى پوست بدن خصوصا آنها كه در معرض هوا و گرد و غبار قرار دارند موجب مى گردد تا اعمال حياتى تعرق و تنفس جلدى به خوبى صورت پذيرد و ميكروبها و آلودگيها را از بين برده و از تجمع ميكروبها و انگلها كه موجب بروز بيماريهاى جلدى مى شود، جلوگيرى به عمل آورد.
يكى از محققين درباره فوايد وضو مى نويسد:
تطهير با آب و وضو، كشنده ميكروب و ضد عفونى قوى است . حيوانات ذره بينى و بى آزار نه تنها مواد آلى را تجزيه و تحليل مى نمايند، بلكه از راه رقابت و تنازع حياتى ، قويترين دشمن و موثرترين حربه عليه ميكروبهاى موذى مى باشند. ميكروبهاى موذى كه به وسيله هوا از خارج به دست و روى و دهان مى نشينند يا اساسا مصاحب پوست و مجارى بينى و حفره دهان مى باشد، دايما شخص را در حال محاصره ومخاطره شديد نگه داشته اند.
شستشوى با آب كه تكرار و استمرار آن در شرع تاكيد شده است ، نه تنها خاصيت تميز كردن را دارد، بلكه معالجه قبلى و مدافعه موثرى عليه ميكروبها مى باشد و شايد حكمت آنكه سفارش شده است بگذارند آب وضو روى صورت و دست مانده به حال خود خشك شود از همين راه باشد. در هر حال ماندن آب روى پوست و لاى مو مخصوصا با استفاده اى كه قهرا از حرارت ملايم بدن به عمل مى آيد به حيوانات ذره بينى مفيد فرصت فعاليت خوبى مى دهد كه وظيفه تحليل مواد آلى و كشتن ميكروب هاى موذى را به جايى برسانند. از طرف ديگر وقتى در نظر مى گيريم حضرت رسول اكرم صل الله عليه و آله نيز گرم كردن آب وضو را در آفتاب منع نمودند، و نيز حضرت على عليه السلام مى فرمودند:
من وضو گرفتن را در زمستان بيشتر از تابستان دوست دارم .
و بطور كلى استعمال آب گرم شده براى وضو مكروه است ، و نيز به خاطر بياوريم كه در اثر گرم شدن آب ، اكسيژن محلول كه قوت لايموت حيوانات ذره بينى مخصوصى است از بين مى رود، منافع و مقاصدى كه در وضو گرفتن بوده است ، بر ما قدرى روشنتر مى شود. به علاوه شستشوى اعضاى وضو خود نوعى ماساژ است كه فوايد آن بر همگان آشكار است و موجب تسريع گردش خون مى گردد زيرا كه وقتى مقدارى آب سرد بر اعضاى وضو بريزيم قهرا آن عضو سر شده و جريان خون با سرعت و شدت بيشترى به سوى آن قسمت حركت مى كند و براى حفظ 37 درجه حرارت طبيعى بدن و جبران حرارت از دست رفته كليه اعضاى وضو تا به حالت طبيعى خود برگردند دستگاه گردش خون به فعاليت سريع خود مشغول است .
و نتيجه اى كه نماز گزار از وضو به دست مى آورد احساس شادابى ، نشاط و سلامتى و تعديل در دستگاه گردش خون كه مهمترين جهازات بدن است به وجود آيد، و بهداشت بدن را تامين مى نمايد(64)
و با مسح تقريبا يك چهارم جلو سر محل تمركز قواى بدن دماغيه دوران دم در اين قسمت از سر كه بدين وسيله اكسيژن بيشترى به آن مى رسد شديدتر شده و سلولهاى دماغى براى تفكر آماده تر مى گردد.
و با مسح پاها به شرطى كه از قبل موانع مسح را دفع نموده باشيم كه در نظافت قدوم و رفع بوى پا تاثير شايانى دارد خود را براى نماز آماده مى كنيم . (65)
يكى از پزشكان حاذق و پرمايه براى شخص مورد اطمينانى چنين نقل كرده است :
من مدتى به مرض بيدار خوابى دچار شده بودم براى معالجه به پاريس مسافرت كردم و به پزشك متخصص مراجعه نمودم . پزشك به من دستور شستن دست ها را از مرفق و صورت و پا به ترتيبى كه ما مسلمانها وضو مى گيريم داد و در ضمن به ما گفت كه يكى از فوايد وضويى كه پيشواى مسلمانان حضرت محمد صل الله عليه و آله دستور داده همين است كه اين گونه بيماريها را معالجه مى كند و من تعجب نمودم و دانستم كه دين مقدس اسلام كامل ترين اديان زنده جهان است .
دكتر موفق شاطى درباره فوايد طبى و بهداشتى وضو مى گويد:
وضو كه شستشوى موضعى يا شستن اعضاى معينى از بدن است و بخصوص كه سفارش گرديده كه از آب سر استفاده شود، باعث انقباض و انبساط عروق شعريه گرديده و اين خود داراى فوايد بسيارى است و در حفظ تندرستى جسم اثر فوق العاده اى خواهد داشت ، زيرا از طرفى تعادل فشار خون را حفظ كرده و باعث مى شود كه قلب نيز كار خود را بهتر انجام دهد، و گلبول هاى قرمز نيز افزايش يافته و عمل مبادلات شيميايى جسم را نيز به نشاط و فعاليت وا مى دارد، از طرفى حركات تنفس نيز تقويت شده و بر مقدار اكسيژن داخلى و گاز كربنيك يا اكسيد دو كربن خارجى بدن نيز افزوده خواهد شد. از طرفى وضو يا شستشوى بعضى از اعضاى بدن كه خالى از مو باشد اثر كلى بر روى جسم خواهد گذاشت ، زيرا هم بر مقدار ادرار افزوده شده و باعث مى گردد كه سموم بيشترى از بدن دفع گردد و هم اشتهاى به غذا بيشتر شده و در نتيجه عمل هضم نيز بهتر انجام خواهد شد.
و بالاخره اعصاب پوست و ديگر اعصاب فعاله بدن را به فعاليت واداشته و اين تن به و فعاليت به اعصاب رگهاى گردن و ريه و معده نيز سرايت كرده و از آنها نيز به كليه اعضاء و غدد بدن پراكنده خواهد شد. (66)
ب - فوايد بهداشتى استنشاق
استنشاق شستشوى بينى از مقدمات نماز است . شخص رسول گرامى اسلام صل الله عليه و آله هميشه هنگام وضو گرفتن آب در داخل بينى استنشاق مى نمودند و مكررا اين امر مستحبى را به مسلمين توصيه مى كردند. نظافت خيشوم مجراى تنفس بينى يكى از مستحبات وضو گرفتن و نماز است . و همان طور كه مى دانيد ميكروب ها با تنفس از راه بينى وارد بدن انسان مى شوند و بينى مانند صافى عمل مى كند؛ يعنى پيچ و خم ها و موهاى داخل بينى و مخاط مرطوب مانع ورود ميكروب به داخل بدن مى شوند، پس لازم مى آيد كه انسان هميشه اين عضو از صورت را كه در حقيقت راه تنفسى است به وسيله شستشو با آب سرد پاكيزه نگاه دارد تا لانه كثافت و ميكروب ها نگردد.
دكتر تومانيانس در كتاب خود مى نويسد:
در غضروفهاى بينى گاهى كرمى توليد مى شود كه سبب سردرد فوق العاده شديدى مى شود و كمى بينايى چشم ايجاد مى كند، براى دفع اين كرم بهترين وسيله شستشوى بينى با آب سرد است . (67)
چند تن از موثقين و معتمدين تحصيل كرده ايرانى در يكى از سفرهاى خود به اروپا در مطب پزشك مشهورى حاضر شده و مشاهده مى نمايند كه پزشك جمجمه انسانى را تشريح مى نمايد و پس از بررسى بسيار به اين نتيجه مى رسد كه علت مرگ صاحب جمجمه چيزى نيست ، جز اينكه در آخرين حفره هاى بينى و در جوف مخاط او كرم هاى بسيار ريز و كوچك وجود داشته است كه همان ها موجب مرگ آن شخص شده است .
روزى دكتر مزبور كرم ها را براى آزمايش روى صفحه شيشه اى قرار مى دهد تا با ميكروسكوپ آنها را مشاهده نمايد از قضا چند قطره آب سرد روى كرم ها مى ريزد و طولى نمى كشد كه كرم ها كه چند روزى بود در هواى عادى زندگى مى كردند، مى ميرند و بر پزشك معلوم مى شود كه داروى مرگ كرم هاى مخاط، چيزى جز آب سرد نيست . (68)
درباره انعكاسات اعصاب سمپاتيك سالها بود كه اطلاعات مبسوطى كشف كرده بودند، ولى اخيرا يكى از پزشكان بزرگ فرانسه دكتر پول ژيه رئيس سابق كلينيك دانشگاه ليون ، كشف هاى عجيبى درباره اعصاب سمپاتيك كرده است . او مى گويد:
امراض بسيارى مانند ضعف اعصاب ، قانقاريا در نوك انگشتان ، امراض عصبى ، ترك هاى پوست ، بى خوابى ، ماليخوليا، هيسترى ، درد سينه ، دردهاى روماتيسمى سردردهاى سخت يا فلج و غيره ممكن است بر اثر اعصاب سمپاتيك به وجود آيد.
اكنون دكتر ژيه پس از سالها تحقيق طريقه معالجه اين امراض را يافته و سالها است كه از آن استفاده مى كند.
اساس معالجات او عبارت از اين است كه بزرگترين نوك مركز عصبى سمپاتيك كه به محيط خارج تماس دارد، در ميان سوراخهاى بينى واقع است و ترتيب معالجه آن چنين است كه دو ميله باريك را كه سر آنها گرد است داخل دو سوراخ بينى بيمار مى كنند. بيمار ابتدا احساس ناراحتى مى كند. اما پس از چند ثانيه نتيجه مطلوب انجام مى گيرد؛ زيرا دكتر در ميان مخاط بينى مريض سر عصب سمپاتيك را يافته و ميله را به آن تماس مى دهد.
بيمار دفعتا مقدار زيادى هوا استنشاق كرده چشمانش پر از اشك مى شود، چهره اش سرخ مى گردد و گاهى عطسه مى زند ولى عمل ديگر تمام شده بيمار شفا يافته است .
با اين طريق دكتر ژيه ، بسيارى از مبتلايان به امراض عصبى را معالجه كرده كه واقعا تعجب آور است و رمز كار او در تحريك نوك عصب سمپاتيك در بينى است كه اسلام براى اين تحريك استنشاق آب خنك را تجويز كرده است .
وقتى كه شما استنشاق مى كنيد و با ينى خود، آب را بالا مى كشيد، فورا بر روى عصب سمپاتيك شما اثر كرده و به جهت آن سوزش و اشك چشم و سرخى چهره را در خود احساس مى كنيد، علاوه بر اينها سردردهايى كه بر اثر هواى ناسالم و خستگى به وجود مى آيد را از بين مى برد و اين كارى است كه يك نمازگزار واقعى هر روز چند بار هنگام وضو گرفتن انجام مى دهد. (69)
سواى آنچه گذشت استنشاق با آب سرد فوايد ديگرى نيز دارد كه از جمله آنها اين است كه : استنشاق نمازگزار را از مبتلا شدن به امراضى چون سل و آسم و امراض ريوى و زكام ، مصون داشته و تعادل عصبى حالت نشاط، تعادل و فرح در نهاد آدمى ايجاد مى نمايد. (70)
ج - فوايد بهداشتى مضمضه و مسواك :
امام صادق عليه السلام به نقل از پيامبر صل الله عليه و آله فرمود:
هر آينه بايد مبالغه كند تكرار كند هر يك از شما در مضمضه و استنشاق پس به درستى كه مضمضه و استنشاق بخششى است از براى شما و موجبات نفرت و دورى از شيطان است .
نيز از رسول گرامى اسلام صل الله عليه و آله منقول است كه درباره اهميت مسواك زدن فرمود:
اگر بر امت دشوار نبود هر آينه واجب مى كردم بر آنها مسواك كردن را.
نيز به حضرت على عليه السلام فرمود:
يا على با هر وضويى كه براى نماز مى گيرى ، دهان خود را مسواك كن .
و فرمود:
جبرييل آنقدر مرا به مسواك كردن توصيه نمود كه گمان بردم آن از جمله واجبات است .
حضرت امام محمد باقر عليه السلام در اهميت مسواك فرمود:
هر گاه از رختخواب برخاستى به اطراف آسمان ها نظر كن و بگو: سپاس مخصوص خداوند است و بر تو لازم است كه مسواك كنى ، زيرا مسواك كردن در سحر قبل از وضو از سنت است و سپس وضو بگير.
امام صادق عليه السلام ضمن حديثى مفصل درباره اهميت و فوايد مسواك كردن فرمود:
در مسواك كردن يازده فايده است كه آنها عبارتند از:
1 - مراعات سنت سنت همه پيامبران است
2 - پاكيزه كردن دهان
3 - روشن كننده چشم
4 - خشنودى خدا
5 - سفيدى دندان
6 - پاك كردن حفره هاى دهان
7 - محكمى لثه ها
8 - اشتهاى زياد
9 - زايل كردن بلغم
10 - تقويت حافظه
11 - زياد شدن حسنات .
همچنين در احاديث درباره اوقات مسواك زدن چنين آمده است :
اول پيش از غذا تا ميكروب و آلودگى وارد بدن شخص نشود.
دوم پس از صرف غذا تا چيزى لاى دندان ها باقى نماند كه عواقب سويى را به دنبال داشته باشد.
سوم هنگام خوابيدن .
آنچه از احاديث و روايات درباره مسواك زدن نقل نموديم ، همگى آنها را علم پزشكى به تجربه دريافته و مهر تاييد بر آنها مى زند. به عنوان نمونه اينكه فرموده اند، مسواك نور چشم را تقويت مى نمايد حقيقتى است كه علم پزشكى آن را تاييد مى كند، زيرا اگر دندان مسواك نشود، ريشه دندان و لثه چركى شده ، مخاط حلق و در نتيجه بينى و سينوسهاى چركى ، موجب تارى چشم مى گردد و حتى وجود يك مركز عفونى در دهان به كبد و كليه اثر نموده و از راه خون بر روى چشم نفوذ كرده ، روشنايى چشم را كم (71)
مى كند.
دكتر تومانيانس مى نويسد:
دندانها را بايد مسواك كرد و بيش از هر چيزى رعايت و مواظبت نمود چه آنكه زيبايى انسان و جلوه او از حيث صحبت كردن و حرف زدن و جويدن غذا كه نجويدن آن سوء هضم توليد مى كند، به دندان است . دندآنها كه فاسد و خراب شد به لثه سرايت مى كند، ورم لثه و درد دندان سبب متورم شدن لوزتين و نمور زير فك شده و در نتيجه عمل تنفس و بلع مشكل خواهد گرديد.
لثه هاى دندان كه فاسد شد، ميكروب ها در لثه توليد مرضى مى نمايند كه موسوم به مرض پيوره كه تا بحال علاج قطعى آن ممكن نگرديده است مى باشد. البته ميكروبهاى مرض ممكن است ، به نقاط ديگر بدن هم از قبيل بينى و چشم و مفاصل سرايت كنند، در اين صورت امراض خطرناكى را براى انسان بر مى انگيزانند. (72)